ZEG JOM:  Kerrekstuwlen

“Ast gen school is, dan ist kèrrek”, zin ze vrugger, en dè wordt noeg stévaast gezéét, al is dètter new zoe nimmèr van. Vrugger, tuwn dèkik noeg joenk wèèr vroeg ik meuhn aaigen ni af wak szoendags zoe dun. Dè laag oep vurhand vaast en dè wèèr vur alleman vaast. Ge moest nèr de kèrrek en dirre dè ni dan kwamde in de hel en dè wilne geman, en dè wis alleman. Soems harre zouwe noeg neuh “missiepoater” die dè oep de prikstuwl stoen te brullen en te boeken dè alle speurri langs alle kanten euht uw ouwere spoot, zellefs asge uw aaige van a’er in de kèrrek a’er neuh pilèèr vertopt ha. Alleman wis huw dèt in mekander zaat mi oeze Lieven Héjer.

Dus, alleman goenk nèr de kèrrek en gat keus tussen euhn ujer oef vier, allemoal mi neuhn anderen héjer a’er d’altoar. Dèttet dan druk wèèr dè zidde zouwe vuruw owege gebeure. Alle stuwlen woerre bezet en kwamde wa loat dan harre kans dèche nie koest zitte. Dan koeste onder d’okzoal tusse de dooivemelle-euhrs goan stoan. Die goenken ni zitte en diej han vantaaid  doar a’er zoeveul te zengen dèche niks mèr verstoen vantgeen dè de pestower van veur oep deuhn teoater zie. Mèrjè doar koeste avèl ni veul van vort vertelle want twas allegèr int Lataain.

Mer oan dè lewaat ondert dokzoal is ok euhn end gemakt dur Vekemans (zalleger). Dieje wèèr tuwn hiejer onderpestower. Noeg zouwiet. Owet hadde in Oarendonk neuh pestower en neuhn onderpestower oef  tweje-draai.  Tuwn stujerne ze noeg poaters nèr de Congo, nèw komme ze van ginder nèr hiejer.

Alè, oem trug te kommen oep meuhn verhoal, Vekemans is tuwn neuh kèr doar henne geslopen, nèrt dokzoal, lengs de zaaibeuk en tuwn hemmen diej dooivemenne-euhs doar is ferm der zallighè gezéét gekrége en tuwn wast portoal doar ok oep gekeust. Tuwn goenk alleman vort zitten behalve soemigste dooivemelle-eurs die neuhn hètte kop han, en diej dèt geriskeerd hemme oem nimmer oem te zien en toois te blaaive. Diej goanme loater warschenlèk ni tegenkommen in deuhn hémel.

Mer allè, ik muttrug kommen oep meuhn jeste verhoal… tuwn goenk dus alleman zitte.  Zitte… dè wèèr noeg ni drèk de gewente. Jest moest alleman  mi zeuhn  knieën oep de zitting en mi d’èllebogen oep euhn plenkske dè doarvur boven oep de leuning van die kèrrekstuwlen gemakt wèèr. Venten hoengen noegalis schéjef en schèèl oep die kèrrekstuwlen mèr ‘t vrèwvollek zaat mestentaaid wel ordentelèk oep deuhr knieën.

Mèr jè, alleman goenk soendags nèr de kèrrek en woe neuh stuwl vast te kraaige.

Alzelève isser ok  vollek gewist diej dè doecht dège zoe waait asge koest naveur, dicht bè taltoar, moest zitte oem de meste kans te hemme dè oes Héjer uwen noam wis asge uwe kop kwamp te legge.  Doaroem wèren der minjsen die dè in de kèrrek neuhn aaige stuwl han stoan. Doar moogde nie oep gaan zitte, ok ni asser gen plek mer wèèr. New herre zouwiet ok noeg asser iet te dun is. Dan herre minjsen die veul sjakosjen hemme en diej brengen ze dan alleger meej ner de zoal en ze zetten dan  oep elleke stuwl  euhn sjakosj, zoveul  asser hemme. Soems zen doar zellefs héjel aaw, jelleke sjakosjen bè. En dan zoerre doar ok nie meuge goan zitte oemdè diejen  dè teloat komt méjer rèèt hè dan diejen dè optaaid komt. Dè is noeg euhn gewente van in Jéze-euhstaaid tuwn dè Jozef en Maria ok gen plek krégen in de staminééj.  Dè wort ok noeg altè geviejerd.

nejvajanvandenbos

Beluister deze tekst in het Arendonks dialect 

Ingelezen door Frans Van Steenbergen

Nederlandse ‘vertaling’

“Wanneer het geen schooldag is dan is het kerkdag”, zei men vroeger, en dat wordt nog regelmatig gezegd, al is dat tegenwoordig zo niet meer het geval. Toen ik vroeger nog jong was vroeg ik het mij nooit af wat ik ’s zondags zou doen. Dat lag op voorhand vast en dat was voor iedereen zo. Je moest naar de kerk, en als je dat niet deed ging je naar de hel en dat wilde niemand en dat wist ook iedereen. Soms kwam er ook nog wel eens een “missiepater” die zo op de preekstoel stond te bonken en te tieren dat de stoppen uit je oren spoten, zelfs als je verdoken zat achter  de achterste pilaar. Iedereen wist hoe het in elkaar zat met onze Lieve Heer.

Dus, iedereen ging naar de kerk en er was keuze tussen wel vier beginuren, allemaal met een andere priester aan het altaar. Dat het er druk was zie je zo voor ogen. Alle stoelen waren bezet, en kwam je te laat dan was er kans dat je niet kon gaan zitten. Dan kon je onder het oksaal tussen de duivenmelkers gaan staan. Die gingen niet zitten, en die hadden soms zoveel te vertellen dat je niets meer verstond van wat de pastoor van voor aan het altaar zegde. Maar in feite kon je daar toch niet zoveel van verder vertellen omdat dat allemaal in het Latijn was.

Maar aan dat lawaai onder het oksaal is een einde gesteld door Vekemans (zaliger). Die was toen hier onderpastoor. Dat wil ik nog zeggen: ooit waren er in Arendonk een pastoor en twee à drie onderpastoors. Toen stuurde de kerk nog paters naar de Congo, maar nu komen ze van ginder naar hier.

Maar om op mijn verhaal terug te komen, Vekenmans is toen een keer daarheen geslopen, naar het oksaal, langs de zijbeuk en toen hebben die duivenmannen daar eens flink de wind van voren gekregen. Ineens was ook het portaal opgekuist. Voortaan ging iedereen zitten, behalve sommige koppige duivenmelkers, die het riskeerden om thuis te blijven. Die gaan we later waarschijnlijk niet tegenkomen in de hemel.

Ik kom terug op mijn eerste verhaal: iedereen ging dus zitten. ’t Is te zeggen, zitten was er nog niet direct bij, dat was niet de gewoonte. Eerst moest iedereen met zijn knieën op de zitting en zijn ellebogen op een plankje dat boven op de leuning was gemaakt. Mannen hingen nog al eens scheef op hun stoel, maar de vrouwen zaten meestal ordentelijk op hun knieën.

Maar iedereen ging ’s zondags naar de kerk en wilde een stoel te pakken krijgen.

Er is ook altijd wel volk geweest die dachten dat je zo dicht mogelijk vooraan in de kerk bij het altaar moest zitten om de meeste kans te hebben dat “ons Heer” hun naam nog wist als ze kwamen te sterven. Daarom waren er mensen die een eigen stoel in de kerk hadden staan. Daar mocht je niet op gaan zitten, ook als er nergens nog een zitplaats was. Nu kom je dat tegen als er iets georganiseerd wordt. Dan heb je mensen die veel handtassen hebben en die ze dan allemaal meebrengen naar de zaal en ze zetten op elke stoel een handtas, zoveel als ze er meebrachten. Soms zijn daar zelfs heel lelijke handtassen bij. En dan zou je op die stoelen niet mogen gaan zitten, omdat diegene die te laat komt meer recht heeft dan diegene die op tijd komt.

Dat is nog een gewoonte van de tijd van Jezus, toen Jozef en Maria ook geen plaats kregen in de herberg. Dat wordt ook nog altijd gevierd.

Rene Claessen